Srpska pravoslavna crkva i vernici 8, novembra obeležavaju Mitrovdan, praznik posvećen Svetom Dimitriju Solunskom, koji spada među najveće slave u Srbiji. Sveti Dimitrije Solunski, poznat kao zaštitnik mnogih domaćinstava i junak vere, ima posebno mesto u srpskoj tradiciji. Mitrovdan, dan posvećen ovom svetitelju, jedan je od najvažnijih praznika u Srbiji, kada pravoslavni vernici i srpska pravoslavna crkva odaju poštovanje Svetom Dimitriju, čuvajući njegove običaje i prenoseći ih kroz generacije. Brojni rituali i verovanja prate ovaj praznik, i u gradovima i u selima širom Srbije, zadržavajući duh zajedništva i poštovanja porodičnih svetinja.
Tradicionalno, ljudi veruju da ovaj dan donosi zaštitu, zdravlje i blagostanje domaćinstvu. Prema narodnom verovanju, na Mitrovdan bi svako trebalo da bude kod svoje kuće, jer ako ga provede van doma, predskazuje da će tokom godine često noćiti po tuđim kućama. Upravo zbog ovakvih običaja i verovanja, ovaj praznik je duboko ukorenjen u svest ljudi kao simbol domaćinske brige i zaštite.
Običaji koji se poštuju na Mitrovdan
Mitrovdan je poseban po svojim običajima, koji uključuju izbegavanje rada sa određenim alatima i ukrašavanje domova. Žene tradicionalno na ovaj dan izbegavaju da koriste vreteno, češljeve i makaze, verujući da to može doneti nesreću. Takođe, decu ne bi trebalo grditi, čak ni zbog nestašluka, jer bi to moglo uticati na njihovo ponašanje tokom cele godine. Ova pravila i zabrane imaju koren u narodnim verovanjima koja su se prenosila generacijama.
Mitrovdanak - Hajdučki Rastanak, Đurđevdanak - Hajdučki Sastanak
Jedna od najpoznatijih srpskih izreka vezana je za Mitrovdan i Đurđevdan. U prošlosti, hajduci su se na Mitrovdan razdvajali kako bi prezimili, da bi se ponovo okupili na Đurđevdan. Ova izreka i danas odražava duh zajedništva i junaštva u srpskom narodu. Verovanje da se hajduci rastaju na Mitrovdan i sastaju na Đurđevdan postalo je deo narodne tradicije i simbol herojstva, koje se sa ponosom čuva.
Mitrovdan i zaštita poljoprivrednih dobara
Za srpska sela i poljoprivrednike, Mitrovdan ima dodatno značenje. Poljoprivrednici u Šumadiji i drugim krajevima veruju da praznik donosi zaštitu poljoprivrednih dobara. Na primer, običaj da se u svaki ugao sobe stavi belutak simbolizuje želju da se dom zaštiti od miševa i drugih štetočina, čime se osigurava plodna i bezbedna zima. Ovaj običaj podseća na važnost očuvanja doma i pripreme za narednu sezonu.
Mitrovdan nije samo običan dan u kalendaru već deo srpskog kulturnog nasleđa. Kao jedan od najvažnijih praznika, obeležava duboku povezanost naroda sa svojim korenima i običajima. Čuvanje tradicije i poštovanje običaja kao što su zavetine, kućni rituali i narodni običaji potvrđuju značaj ovog dana u očuvanju srpske kulture i identiteta.
Za detaljan prikaz svih crkvenih praznika tokom novembra 2025. godine, posetite crkveni kalendar.